بررسی ویژگی های رویشگاهی گونه موسیر ایرانی (Allium hirtifolium Boiss.) در استان فارس

موسیر ایرانی (A.hirtifolium Boiss.) از جمله گونه­‏های بومی مراتع ایران است که به سبب بهره‏برداری بیش از توان بوم­شناسی در معرض خطر انقراض قرار گرفته است. هدف از این مطالعه، شناسایی ویژگی­های رویشگاهی این گونه در استان فارس است. اطلاعات محیطی شامل موقعیت جغرافیایی، شرایط رویشگاهی، ویژگی‏های توپوگرافی و ترکیب گونه‏های گیاهی همراه نیز بررسی شد. برای بررسی خاک اطراف ریشه در عمق مؤثر نفوذ ریشه (12 تا 15 سانتی­متر از سطح خاک) به تعداد شش پروفیل در رویشگاه ارسنجان و چهار پروفیل در رویشگاه سپیدان نمونه‌برداری شد. برای هر یک از نمونه‌های خاک، پارامتر­های بافت، مواد آلی، اسیدیته، هدایت الکتریکی، درصد گچ، درصد آهک، میزان نیتروژن کل، فسفر، پتاسیم و میزان عناصر کم نیاز (Fe ، Cu ، Zn و Mn) اندازه­گیری شد. مقایسه­ ویژگی­های خاک بین دو سایت مورد بررسی، توسط آزمون t مستقل و تعیین مهمترین ویژگی­های خاک رویشگاه با روش PCA انجام شد. نقشه­ پتانسیل رویشی گونه مذکور در محیط نرم­‏افزار GIS و با استفاده از ایجاد یک کوئری مکانی تهیه شد. نتایج نشان داد که بین ویژگی­های خاک در دو رویشگاه مورد بررسی تفاوت معنی‌داری در سطح یک درصد وجود ندارد و این گیاه در اقلیم نیمه‌خشک سرد تا خیلی مرطوب معتدل با میانگین دمای سالانه 9 تا 17درجه سانتی‌گراد، متوسط بارش سالانه 250 تا 700 میلی‌متر، دامنه ارتفاعی 2200 تا 2600 متر از سطح دریا، بر روی سازندهای زمین‏شناسی پابده-گورپی، گروه بنگستان و کواترنری و اغلب در زیراشکوب درختان بنه، کیکم و گلابی وحشی رویش دارد. همچنین فراوانی موسیر ایرانی (A.hirtifolium Boiss.) در رویشگاه­های مورد بررسی بسیار کم ارزیابی می‏­شود. در نتیجه اگر برای حفاظت و نگهداری از رویشگاه‏­های طبیعی آن برنامه‏ریزی فوری صورت نگیرد، احتمال آسیب‏پذیری جدی و یا انقراض آن از عرصه‏­های طبیعی فارس وجود خواهد داشت.